GENOCID U ZVORNIKU 1992

Prema Konvenciji o spriječavanju i kažnjavanju zločina genocida, koja je usvojena Rezolucijom 260 (III) A, na Generalnoj skupštini Ujedinjenih Nacija 9. decembra 1948. godine, a stupila je na snagu 12. januara 1951. godine, „pod genocidom se podrazumijeva bilo koje od sljedećih djela, počinjenih s namjerom da se potpuno ili djelimično uništi jedna nacionalna, etnička, rasna ili religiozna grupa:

(a) ubistvo članova grupe (naroda);

(b) uzrokovanje teških tjelesnih ili mentalnih povreda članovima grupe (pripadnika određenog naroda

(c) namjerno podvrgavanje grupe takvim životnim uslovima koji dovode do njenog potpunog ili djelimičnog fizičkog uništenja;

(d) uspostavljajući mjere s namjerom sprječavanja rađanja u okviru grupe (naroda);

(e) prinudno premeštanje djece iz jedne grupe u drugu.“

Prema ovoj definiciji, a polazeći od činjenice da je postojala genocidna namjera, evidentno je da je na području Zvornika 1992. godine počinjen genocid. Svi elementi, po tačlama od a) do e) zastupljeni su u punoj mjeri. S obzirom da do ovoga trenutka još uvijek nisu procesuirani ključni akteri počinjenog zločina genocida, na području Zvornika, to je nužno u narednim procesima potencirati i dokazati izvršenje genocida.

Na području Opštine Zvornik do rata je živjelo nešto više ok 40.000 Muslimana Bošnjaka. Agresijom, izvršenom na ovaj grad u aprilu 1992. godine, sa okupiranih dijelova Opštine, protjerani su svi Muslimani Bošnjaci (oko 25.000 civila). U provođenju Agresije, koju je predvodila JNA, a uključeni su bili domaći Srbi, u Teritorijalnoj odbrani, te niz paravojnih formacija, ubijeno je 1996 civila. Agrosorske formacije provele su ‘etničko čišćenje’. Taj pojam je prvi pit upotrijebljen na području Zvornika, a podrazumijevao je likvidaciju (strijeljanjem, klanjem ili mučenjem), protjerivane, deportaciju, odvođenje u koncentracione logore. Na području Opštine Zvornik otovreni su i prvi logori za bošnjačke civile a nalazili su se u: Tehničkom-školskom centru Karakaj, Tvornici ‘Novi izvor’ Karakaj, Tvornici obuće ‘Standard’ Karakaj, Školi Liplje, a kasnije i u školama i domovima kulture u Orahovcu, Pilici itd. Sve ovo je bilo jasno definisana genocidna namjera. Za osnivanje logora postoje i dokumenti, odnosno naredbe. Potpisnik tih naredbi je ‘ugledni’ general VRS odnosno Vojske Jugoslavije, koji nije odgovarao za ovaj zločin.

Prilikom odvođenja u logore i deportacija civlia, odvajanu su prisilno i djeca od roditelja – što je elemenat genocida.

Svi vjerski objekti Islamske zajednice na području opštine Zvornik, koje je okupirano, kao i u neokupiranim mjestima koja su bila izložena granatiranju, uništeni su u agresiji na Bosnu i Hercegovinu, kao jasno definisana genocidna namjera. Nije bilo selektivnog pristupa – cilj je bio da unište sve što je bilo muslimansko. Na ovaj način se pokušala trajno izbrisati čitava vjerska grupa sa određenog prostora.

1. Čarsijska (Riječka) džamija u Zvorniku sagrađena je 1988. godine, odnosno podignuta na temeljima džamije iz 1858. Opljačkana, a potom do temelja srušena. Materijal od kojeg je bila sagrađena odvezen, bakar odnijet u Srbiju, a mjesto gdje je bila sagrađena pretvoren u parking. Prije nego je srušena, na minaretu džamije bila je istaknuta srpska nacionalna zastava.

2. Kozlučku džamiju, sagrađenu 1560. godine srušili su srpski zločinci u aprilu 1992. godine, a na njezinim temeljima napravili parking

3. Džamija u gradskom naselju Begsuja sagrađena 1776. godine srušena je u aprilu 1992. godine

4. Velika džamija na Kula-Gradu, do temelja je srušena u maju 1992. godine, dok je groblje u njezinu haremu preorano buldožerom. Na Kula Gradu je u maju porušeno i turbe Hasana Kaimije podignuto u 16. stoljeću

5. Džamija sa pet minareta na Kula Gradu srušena je u maju 1992. do temelja. Sagradio ju j e hadži-Avdo Tučić.

6. Džamija u Zamlazu sagrađena 1803. godine srušena je u aprilu 1992. godine. Temelji džamije su sravnjeni sa zemljom, a muslimansko groblje staro dvije godine, koje je bilo pored džamije uništeno je tako da ne postoje njegovi tragovi. Na tom mjestu sagrađena je stambena zgrada

7. Džamija u naselju Divič, srušena je u aprilu 1992. godine, a njen imam, Ruvejid-ef. Jahić, odveden je u logor u Karakaju

8. Džamija u Drinjači kod Zvornika potpuno je uništena u maju 1992. godine tako što su nakon miniranja bageri njen materijal rasturili i očistili područje na kojem se ona nalazila. Muslimasko groblje koje je bilo pored džamije također je u potpunosti uništeno.

9. Džamija u Đulićima srušena je u maju 1992. godine

10. Nova džamija u Skočiću razorena je 6. maja 1992. godine

11. Džamija u naselju Šepak srušena je u aprilu 1992. godine

12. U Gornjoj Sapni džamija je teško ostećena selektivnim granatiranjem sa položaja srpske vojske u naselju Boškovići

13. Džamija u Grbavcima srušena je u maju

14. U naselju Klisa srpska vojska srusili je džamiju u maju 1992. godine.

15. U Gornjoj Vitinici džamija je potpuno razorena teškim projektilima sa položaja srpske vojske u Boškovićima, Malešićima i Bijeloj zemlji

16. U Donjoj Vitinici džamija je srušena artiljerijskim projektilima

17. Džamija u Kraljevićima razrušena je artiljerijskom paljbom i bila je izvan upotrebe

18. U Gornjim Križevićima džamija je do temelja srušena, a prije toga je spaljena, kao i cijelo selo, u maju 1992. godine

19. U Donjim Križevićima srušena je džamija koja je bila u izgradnji

20. Džamija u naselju Goduš teško je ostećena usljed granatiranja, tako da je bila izvan upotrebe

21. U naselju Ravne (Donja Kamenica) džamija je sravnjena sa zemljom u februaru 1993. godine

22. U džematu Glodi (Kamenica) srpska vojska je srušila džamiju u novembru 1992. godine

23. Džamija u Redžićima srušena je u novembru 1992.godine

24. Džamija u Gornjoj Kamenici srušena je u februaru 1993. godine

25. Džamija u Sultanovićima je sravnjena sa zemljom u maju 1992. godine

26. U naselju Jošanica džamija je potpuno uništena u februaru 1993. godine

27. Džamija u Hasićima srušena je istoga dana u februaru 1993. godine

28. U Selimovićima džamija je potpuno razorena granatiranjima tokom 1992. godine

29. Džamija u Kovačevićima potpuno je razorena granatama tokom 1992.

30. Mala drvena džamija iz osmanskog vremena, na Kušlatu, sagrađena u 15. stoljeću, zapaljena je i izgorjela je do temelja, u februaru 1993. godine

31. U G.Glumini je uništena stara džamija u aprilu 1992. godine

32. U G. Glumini je uništena džamija u izgradnji33. Džamija u selu Nezuk teško je ostećena usljed granatiranja

34. U Novom Selu, u oktobru 1992. godine minirana je i do temelja uništena džamija u izgradnji.

35. U D. Glumini je džamija je razorena u maju 1992. godine

36. Dzamiju u izgradnji u naselju Karakaj, do temelja je razorila srpska vojska aprila 1992. godineUništeni mesdžidi

37. U Tršiću mesdžid spaljen, a potom porušen

38. U Lupama mesdžid je zapaljen i potpuno je izgorio u junu 1992. godine

39. Mesdžid u Mrakodolu spaljen i porušen u junu 1992. godine

40. U naselju Glodi mesdžid je zapaljen u novembru 1992. godine

41. U naselju Alići mesdžid je uništen u potpunosti

42. Mesdžid u Novom Selu zapaljen u oktobru 1992. godine. Istoga dana zapaljen je i drugi mesdžid u Novom Selu

43. Mesdžid u Purdićima spaljen i uništen

44. Mesdžid u Sopotniku, uništen

45. U Kostijerevu mesdžid uništen, zajedno sa svim kućama u selu

46. U selu Sahanići potpuno unisten mesdžid47. U Drinjači mesdžid sravnjen sa zemljom maja 1992. godine

48. U Donjim Križevićima uništena su tri mesdžida u maju 1992. godine

49. U Gornjim Križevićima uništen je mesdžid u maju 1992. godine

50. U Šepku mesdžid uništen u aprilu 1992. godine

51. U Klisi su srušena dva mesdžida u maju 1992. godine

52. U naselju Ravne u februaru 1993. godine do temelja razorena tri mesdžida

53. U Đulićima u maju 1992. godine spaljen je mesdžid

54. U Motovu do temelja srušen mesdzid u maju 1992. godine

55. U Kraljevićima je srpska vojska jedan mesdžid uništila, a dva devastirala granatama

56. U naselju Čiraci do temelja je srušen mekteb

57. U naselju Seferovići uništen je mesdžid

58. Razoren je i mesdžid u naselju Glumina

59. Tekija, musafirhana i turbe u naselju Divič, sagrađeni 1618. godine zapaljeni su u aprilu 1992. godine. Ovo zdanje obnovljeno je neposredno pred rat.

60. Turbe Kaimi-babe (Kasan Kaimija) sagrađeno 1691. poznatog pjesnika i narodnog tribuna, na Kula-Gradu zapaljeno je sa svim dragocjenostima koje je čuvalo.

61. U zvorničkoj mjesnoj zajednici Zamlaz razorena je abdesthana

62. U Zamlazu je razoreno turbe

63. Upravna zgrada Odbora Islamske zajednice u Zvorniku s arhivom potpuno je izgorjela

64. Uništene su vakufske zgrade s imamskim stanovima i službenim prostorijama u naseljima: Rijeka, Divič, Kula-Grad, Kozluk, Đulići, Glode, Redžići, Gornja Kamenica, Jošanica, Drinjača, Glumina, Selimovići, Vitinica, Gornji Križevići, Donji Križevići…

(Ovo su zvanični podaci Medžlisa Islamske zajednice Zvornik.)

Bošnjaci su u periodu od 2000. do 2021. godine uspjeli obnoviti sve porušene i oštećene objekte. Nažalost, proces povratka koji je od Dejtona do danas, aktivno opstruisan od strane vlasti bh. entiteta sa prvremenom srpskom većinom, nije realizovan u omjeru u kojem su to Bošnjaci željeli. U Zvorniku danas Bošnjaka skoro da nema u javnim preduzećima, institucijama Opštine (osim onih koji su po zakonu morali biti primljeni), institucijama entiteta itd. Tim slijedom, ni Srbi, vlasnici privatnih preduzeća, ne zapošljavaju Bošnjake. Tiha agresija i pritisci da se Bošnjaci isele, traju na ovaj način i danas. Masovne grobnice, u koje su ukopane žrtve masovnih zločina, još uvijek skrivaju opštinske i entitetske vlasti i vojne strukture. Svi ovi nivoi su sudjelovali u provođenju zločina i pravljenju, odnosno izmještanju masovnih grobnica na sekundarne ili tercijarne lokacije.

Ratni zločin ne zastarijeva. Preživjeli Bošnjaci, nove generacije Bošnjaka, koje su već obrazovane, kao i Srbi koji se ne slažu sa ideologijom zločina, genocida, koncentracionih loga itd, imaju obavezu pred historijom, pred Bogom, pred žrtvama, da gone počinioce zločina. Da naprave krivične prijave za svaku žrtvu, svaku kuću, svaku džamiju, za svaki uništeni ćumez. Školovali smo djecu da bi živjela. Ako svoje saznanje i vještine ne iskoriste da gonimo zločince, sutra će ta djeca puniti masovne grobnice! To je zakonitost cikličnosti bosanske/ bošnjačke povijesti. Pa bujrum nam svima! Na obraz i čast! Izaberimo budućnost naše djece: pred sudovima ili u masovnim grobnicama!!!

P.S.Danas se u Zvorniku slavi Dan oslobođenja! Ideja genocida, etničkog čišćenja, progona i koncentracionih logora i dalje živi. Kriju se masovne grobnice. Za zasluge se dijele priznanja i nagrade. Molim Svevišnjeg da ih nagradi onako kako su zaslužili! Ni manje ni više. Amin!

Mehmed Pargan